Denkt u dat het mogelijk is om dat dominante beeld te veranderen?
„Het huidige model is onhoudbaar. Dat zien we aan alle problemen die het veroorzaakt. We moeten alternatieven verkennen, ook al weten we niet waar we uitkomen. Dan denk ik niet alleen aan technische oplossingen, zoals kunstvlees. Maar ook aan mogelijkheden om dat dominante wereldbeeld te veranderen. Er zijn andere manieren om naar natuur te kijken en ermee om te gaan. Inheemse volken kunnen ons inspiratie bieden. In landen als Zweden en Nederland vind je al alternatieven. Het barst van de initiatieven om landbouw en natuur weer meer te combineren. Of denk aan de rewilding-beweging, die grote grazers en jagers zoals de wolf terugbrengt in het landschap.
„Met mijn leerstoel wil ik aansluiten bij zulke initiatieven. Ik wil dialogen faciliteren, en ontmoetingen, die andere aspecten belichten van onze relatie met de natuur dan alleen dat resource-denken.”
Gaan inheemse volken beter om met natuur?
„Onderzoek laat zien dat ze op ruim een kwart van het wereldwijde land leven, en in die gebieden bevindt zich 80 procent van alle biodiversiteit. Inheemse volken leven niet alleen ván de natuur, zoals het geval is in dat dominante wereldbeeld. Maar ook mét en ín de natuur. Ze zien zichzelf als onderdeel ervan.”
Staat de wetenschap open voor inheemse kennis?
„Een belangrijke barrière is het idee dat de wetenschap inheemse en lokale kennis moet valideren en goedkeuren. Je krijgt een ongelijke machtsverhouding. Maar het zijn verschillende kennissystemen. Inheemse kennis is holistischer. In het noorden van Tanzania, waar ik m’n promotie-onderzoek heb gedaan, wordt het land als een ecosysteem beheerd. Wetenschappers die de opbrengst kwamen meten, keken alleen naar de twee belangrijkste gewassen, maïs en bonen, en zeiden: mmm, dat valt tegen. Terwijl er ook groenten als pompoen werden verbouwd. En kruiden, die wetenschappers overigens als onkruid bestempelden. Daarnaast was er ruilhandel met het laagland, waar de grond vruchtbaarder is, maar waar je ook vaker perioden van droogte hebt. Het systeem houdt dus ook rekening met voedselzekerheid.
„De scheve machtsverhouding kan ervoor zorgen dat iemand met lokale kennis een wetenschapper niet durft tegen te spreken. Het kan ook dat hij moeite heeft de kennis over te brengen. Daarom zijn wandelende workshops zo belangrijk. Je gaat er met de verschillende groepen op uit. Als je op de plek bent waar het gebeurt, kun je alles veel beter uitleggen dan op een kantoor. De wetenschapper ziet het met eigen ogen. Hij kan veel gerichter vragen stellen: waarom heb je die plant daar geplant en niet hier?”
