Anders dan vaak wordt verondersteld is de natuur niet het probleem, zij biedt juist oplossingen. Het probleem is dat we intussen behoorlijk vervreemd zijn van de natuur en daarmee ook van elkaar. In onze complexe wereld zoeken mensen een veilig heenkomen in een obsessieve gerichtheid op het zelf, waarmee de verbinding met anderen op losse schroeven komt te staan, zo constateerden kritische filosofen van de Frankfurter Schule decennia geleden al. Een dergelijke zelfgerichtheid leidt tot beschavingserosie en een gebrek aan liefde voor het leven, voor de medemens en voor de wereld om ons heen.
Als tegenhanger van vervreemding introduceert de Duitse socioloog Hartmut Rosa het begrip resonantie. We resoneren met de wereld om ons heen wanneer we in staat zijn om responsieve, transformatieve, niet-instrumentele relaties aan te gaan. Dat kan met mensen, met de natuur, dat kan met kunst en met ons werk: een filosoof met tekst, een tuinman met planten, een bakker met deeg. Het gaat om het aangaan van een relatie met de ander waarin de focus ligt op onverdeelde aandacht, op luisteren en op antwoorden. Wanneer we in resonantie komen met een ander wezen of ding, dan worden we geraakt, aangetrokken en zal ook tegen ons gesproken worden. Zo ontstaat een dialogische relatie, aldus Rosa.
Resoneren moeten we leren, resoneren met elkaar en met de natuur. Om de problemen in onze leefomgeving op te lossen moeten we leren luisteren naar elkaar, met aandacht en geduld, ook als we het niet eens zijn. We moeten de moed hebben om de dingen te zeggen die gezegd moeten worden. We moeten voorzichtigheid en zuiverheid betrachten in ons denken en spreken om met elkaar tot rechtvaardige oplossingen komen.
Hier ligt een noodzakelijke ambitie voor het onderwijs. Geïnspireerd door de idee van ‘wilde pedagogiek’, dat gericht is op leren leven met de natuur ontwikkelt het Natuurcollege hiertoe handvatten in de vorm van principes en hoopvolle praktijken voor de ontwikkeling van onderwijscurricula. Zo creëren we een noodzakelijke basis om er met zijn allen voor te zorgen dat de natuur de oplossing gaat zijn voor de vele problemen waar de mensen op dit moment haast aan ten onder dreigen te gaan.
_ Noelle Aarts, ISiS, Radboud Universiteit Nijmegen
