Het jaar dat weer verbindt / Tussenjaar Overijssel (16-30 jaar)
NatuurCollege/Provincie Overijssel
programma Natuur voor Elkaar; programmalijn Liefde voor Natuur
Het Tussenjaar staat in de steigers
Deze zomer is het fundament gelegd voor het Tussenjaar Overijssel. In de afgelopen maanden hebben we tientallen gesprekken gevoerd met jongeren, onderwijsprofessionals, locatiehouders, andere tussenjaar aanbieders, natuurorganisaties en ondernemers in Overijssel. Dit heeft geleid tot een gedreven netwerk dat geïnteresseerd is om mee te bouwen aan een Tussenjaar programma. Nu breekt een cruciale fase aan: onderzoeken of dit programma toekomst bestendig is in de uiteenlopende regio’s binnen Overijssel.
Het concept jaarprogramma combineert oefeningen uit het werk van Joanna Macy (boeddhist en activist) met natuurervaring, samenwonen in een vaste groep, vaste ritmes, zonder telefoon, een reflectieprogramma met professionals, een meerdaagse hike, praktijkstages, workshops van gastdocenten, een reis en een eigen project. Zo bouwen we aan persoonlijke veerkracht én aan een regeneratieve cultuur waarin zorg voor mens en aarde samenkomt. Dit leerconcept is nieuw in Nederland, naar het voorbeeld van de Folkhögskola in Scandinavië. Het kent geen beoordelingen en richt zich in plaats daarvan op leren van het leven, de natuur en van elkaar. Het is een jaar om te vertragen in een wereld die steeds sneller lijkt te gaan en steeds persoonlijker lijkt te worden.
Dit Tussenjaar programma wordt ontwikkeld voor jongeren (16-30 jaar). In het Tussenjaar wonen deelnemers intern met anderen samen in een gemeenschap met en in de natuur. Onder begeleiding van gevestigde pioniers ontdekken ze hoe je natuur bevorderende normen en waarden kan omzetten in handelingsperspectief en leefgewoonten. Leren luisteren naar een eigen innerlijk kompas dat richting geeft in sterk veranderende tijden met ecologische en maatschappelijke uitdagingen. Het is een volgende stap in de emancipatie beweging, vrij van ongevraagde maatschappelijke indelingen en vrij van opgelegde online persoonlijkheden, opgenomen in een groter geheel dat we voor het gemak maar ‘natuur’ noemen, hoewel we eigenlijk ‘leven’ bedoelen – en daar kom je na een jaar misschien zelf ook achter.
Belangrijke stappen die we al genomen hebben
-
Concept jaarprogramma: opzet van het jaarprogramma met blokken zoals samenleven in ritme, meerdaagse hike, praktijkstages, keuzemodules (outdoor skills, kunst, ambacht, ecologie), een reis naar binnen en naar de sneeuw en een eigen project.
-
Pilot bewezen effectief: de 10-daagse proefsessie afgelopen zomer leverde sterke resultaten op—jongeren hebben meer innerlijke rust, gemeenschap, verbinding met natuur en helderheid over hun richting ervaren.
-
Quickscan afgerond: met literatuuronderzoek, 79 gesprekken en een enquête onder jongeren (behoeften, kansen en risico’s in kaart gebracht).
-
Jongeren betrokken via campagne: online enquête + stickercampagne op basis van vier persona’s; jongeren geven aan dat ze behoefte hebben aan zingeving, ambachten leren, avontuur, rust en zorgdragen voor gemeenschap.
-
Groeiend netwerk in opbouw: van docenten, zorgprofessionals, boeren, landgoedeigenaren, ondernemers en financiers — allen geïnteresseerd om hun kennis, locaties of begeleiding in te brengen.
Nu is het tijd om te verbinden.
Ben jij een mede eigenaar van dit nieuw type Tussenjaar?
NatuurCollege ontwikkelt in samenwerking met Natuur voor Elkaar van Provincie Overijssel in drie jaar tijd een raamwerk voor het Tussenjaar. Voor de concrete uitvoering zoeken we partners die zich willen verbinden aan de uitvoer van het Tussenjaar Overijssel. Het type Tussenjaar dat wij voor ogen hebben voor jongeren is nieuw in Nederland en kan alleen ontstaan vanuit mede-eigenaarschap vanuit de regionale gemeenschap en vanuit landelijke steun. Daarom zoeken we partners — geïnteresseerden zoals jij — die met ons willen meebouwen aan deze volgende fase.
Heb jij, ben jij of ken jij:
● stageplekken om natuurverbonden werkervaring op te doen
● een docent, ambachtsmens of coach
● een filantroop of beheerder van een fonds
● locaties voor jongeren kunnen wonen, werken of leren
● scholen en maatschappelijke organisaties die willen aanhaken
● contacten bij landelijke financiers of overheidsprogramma’s
Doe je mee?
Je kan je hier aanmelden voor de sessies van 27 januari en 10 februari 2026
📅 Op 27 januari komen we online samen om de fysieke sessie van 10 februari te co-creëren. 13.30-15.00.
📅 Op 10 februari brengen we de mensen samen die kunnen helpen bepalen of dit Tussenjaar toekomst vatbaar is, en hoe het dat wordt — financieel, organisatorisch en inhoudelijk. 14.00 – 17.00, provinciehuis Zwolle.
Een oogst aan ideeën
Groen Traineeship oogst
Afgelopen zomer hebben we een 10-daagse pilot mogen draaien met elf deelnemers – en dubbel zoveel mensen op de wachtlijst -, een klein team van drie begeleiders, twee koks en een stapel idealen over natuurverbinding, gemeenschap en persoonlijke groei. We wilden onderzoeken hoe een tussenjaar programma eruit kan zien dat jonge mensen leert niet weg te vluchten uit de wereld, maar er juist steviger in te staan. De eerste pilot was geen succesverhaal in de klassieke zin. Geen glad programma met afgevinkte doelen, maar een echt experiment met rafelranden. Precies zoals we het bedoeld hadden, al was dat niet altijd comfortabel.
De jonge deelnemers kampeerden onder de sterren, leefden mee op het land van Anne Leeflang en haar familie, oogstten mee in het voedselbos, leerden over regeneratieve cultuur, verstilden onder een boom, wandelden met Li An Poah van Drinkable Rivers langs de Berkel, bespraken de film Een Gemeenschap Van Leven over Matthijs Schouten, hebben gevilt met wol, en eindigden iedere dag rond het kampvuur. Ze leerden te luisteren naar de natuur – ook die in zichzelf – en ontdekten hoe ze op een betrokken en betekenisvolle manier kunnen bijdragen aan een regeneratieve toekomst.
Als afsluiting van de 10-daagse pilot hebben we de deelnemers gevraagd te pitchen hoe zij een jaarprogramma zouden inrichten. Dit leverde een fantastisch waardevolle oogst aan ideeën van deze jongeren. Tezamen met onze eigen expertise zijn deze verwerkt tot een concept jaarprogramma. Dit programma biedt tal van haakjes voor samenwerking met organisaties en professionals in het regionale netwerk van Overijssel. We spreken van een concept jaarprogramma omdat het, op basis van nieuwe inzichten en feedback, verder kan worden aangescherpt.
Het Concept jaarprogramma lees je hier.
De jonge deelnemers noemen het een intensieve transformerende ervaring met prachtige leerresultaten: een intrinsieke motivatie om zich te verbinden met de natuur dichtbij, meer rust en helderder zich op hun eigen wensen en keuzen. Ze zoeken zelf vervolgactiviteiten, kennis en natuurervaringen op. Een hervonden verbinding die hoop biedt voor de toekomst van de jonge generatie én het leven op aarde.
Meer ervaringen zijn hier te lezen.
Deelnemers aan het woord
Wat er gebeurt is in de 10-daagse pilot laat zich moeilijk in één verhaal vangen. Het liet zien wat er mogelijk wordt wanneer jonge mensen de ruimte krijgen om zichzelf te openen, hun innerlijke kompas te scherpen en opnieuw in relatie te komen met natuur en gemeenschap. Zulke ervaringen blijven niet achter in de week waar ze ontstonden; ze bewegen door. In keuzes, in blikrichting, in hoe iemand zich verhoudt tot de wereld. Hier lees je de ervaringen en inzichten van een van de deelnemers* van de pilot van de zomer van 2025. *Naam bekend bij de organisatie.
“Ik heb me nog nooit zo gezien gevoeld, en dat was misschien wel een van de meest bijzondere dingen voor mij. Dat ik er mag zijn met alles wat met me mee komt, dat ik geen masker hoef op te zetten en dat mensen dat accepteren, geen last vinden, dat ze er zelfs voor me zijn en me steunen. Ik voelde altijd zo’n fijne, zachte sfeer als ik die kring in stapte. Iedereen was er voor elkaar daar, het voelde voor mij alsof we minder losse individuen waren en meer een gemeenschap, terwijl je eigenheid wel bewaard bleef. Je eigenheid kunnen bewaren terwijl je je niet afzondert van andersdenkenden, en blijven proberen verbinding te maken.
Daarnaast ben ik milder naar mezelf geworden. Minder streng in wat ik zou moeten doen en laten voor het klimaat. En er verandert eigenlijk praktisch niet eens zo veel, ik ben niet ‘vervuilender’ geworden in mijn gedrag, maar wel veel zachter naar mezelf. Verder merk ik hoe fijn ik het vind om minder vanuit mijn hoofd hier mee bezig te zijn en meer via ervaring en verstilling en aanraking, zonder dat het saai is!
Verder merk ik dat ik op een meer expliciete manier dankbaarheid voel voor de overvloed die de aarde ons biedt. De gigantische appeloogst, maar ook de druiven uit de supermarkt. Ik voel ook ontzag voor de grootsheid van de natuur, dat gigantische systeem (en dan vind ik systeem een veel te droog woord eigenlijk) dat het leven mogelijk maakt en laat floreren, waar wij ook onderdeel van zijn. En het gevoel van de wieg, de bodem of de basis die zij creëert voor ons mensen, ook al zijn we dat een beetje vergeten, en dat ze ons met open armen terug verwelkomt.
Wat Lian op de eerste dag zei: wij hoeven niet de natuur te regenereren, de mens moet zichzelf regenereren. Dat is me echt bijgebleven, dat is zó waar. Dat is ook wat je met zo’n tussenjaar aan het doen bent. En het is dan misschien allemaal heel idealistisch en lijkt op het eerste gezicht niet zo praktisch, maar ik denk dat dit juist iets is wat mensen meenemen, wat hun basishouding ten aanzien van alles verandert. Niet alleen naar de natuur, maar ook naar andere mensen, en hoe je als mens in de wereld wil staan in het algemeen.
De week heeft echt veel meer bij me teweeg gebracht dan ik ooit had kunnen bedenken van tevoren! En als je dit in een heel jaar zou doen, verdiepend en verrijkend nog ten opzichte van de week, zou dat echt een ongekend programma zijn in Nederland denk ik. Transformatief en héél bijzonder en ik denk dat het de deelnemers, en in het verlengde daarvan de wereld, heel veel brengt.”
